هرچند تشخیص اختلالات روانی و همچنین علائم تله رهاشدگی امری بسیار مشکل و حساس و تخصصی است اما نشانه هایی کلی برای آنها تعریف شده است اغلب افراد در زندگی وارد روابطی می شوند که به پایان می رسند و از طرف مقابل خود جدا می شوند و یا طرف مقابل آنها را ترک می کند؛ مواجهه با این شرایط سخت و دردناک است و کنار آمدن با آن نیازمند زمان می باشد.
علائم تله رهاشدگی
افراد دارای علائم تله رهاشدگی برخورد بسیار شدیدتری نسبت به این اتفاق نشان می دهد و آنقدر آنها را برای خود بزرگ جلوه می دهد که زیر فشاری که متحمل می شود، می شکند و احساس می کند که هیچ کار دیگری از دستش بر نمی آید. البته لزومی ندارد که هرکسی که به تله رهاشدگی دچار است، همه این نشانه ها را داشته باشد، ولی می توان نشانه های رفتاری زیر را برای این افراد نام برد:
- احساس عدم امنیت و تنهایی مزمن
- کمبود اعتماد به نفس
- احساس عدم کنترل بر زندگی، مخصوصا زندگی عاطفی
- وابستگی
- نگرانی شدید و گوش به زنگ اتفاق ناگوار بودن
- اضطراب و افسردگی مزمن
- ترس اجتماعی
- وجود محرک هایی که شدیدا حالات روحی آنها را تحت تاثیر قرار میدهند
- مرور اتفاقات ناگوار گذشته
- حملات پانیک یا همان وحشت زدگی تحت تاثیر محرک های ناخوداگاه
از آنجا که ترس از تنهایی در ذات ما انسان هاست، تله رهاشدگی یکی از خاص ترین و عمیق ترین تله های روانی انسان محسوب می شود. این تله معمولاً در سنین خیلی پایین، یعنی قبل از ۲ سال و زمانی که کودک هنوز حرف زدن را یاد نگرفته شکل می گیرد. به همین دلیل از نفوذ عاطفی عمیق و بالایی برخوردار است و می تواند بر زندگی افرادی که به آن مبتلا هستند، تاثیر زیادی بگذارد. در برخی موارد معدود، ممکن است این تله در سنین بالاتر هم رخ بدهد. مثلاً کودک ۷ ساله ای که یکی از والدینش را از دست داده است و یا کودک ۵ساله ای که پدر و مادرش از هم جدا شده اند و تنهایی را تجربه کرده است.
واقعیت این است که اتفاقات ناخوشاید و آزاردهنده در زندگی همه ی ما پیش می آید. مثلا ممکن است از کار اخراج شویم یا از شریک عاطفی مان جدا شویم یا حتی یکی از عزیزانمان را از دست بدهیم. این اتفاقات بسیار ناگوارند و طبیعتا همه ی ما در مواجهه با چنین مسائلی احساساتی منفی مانند اضطراب، خشم و سوگواری را تجربه می کنیم.
اما افرادی که گرفتار تله رهاشدگی هستند، این احساسات را چندین برابر بیشتر از افراد عادی و بسیار عمیق تر تجربه می کنند. به اندازه ای که فرد حس می کند دیگر کاری از دستش بر نمی آید و طاقت تحمل این جدایی را ندارد.
بنابراین با توجه به آسیب هایی که این تله می تواند ایجاد کند، باید به فکر درمان و رفع تله رهاشدگی باشیم و هرچه سریع تر اقدامی کنیم.
علل شکل گیری علائم تله رهاشدگی
تجربیاتی که در زیر نام برده می شود، می توانند زمینه ساز ترس از تنهایی و داشتن علائم تله رهاشدگی باشند. در نتیجه ممکن است موجب اضطراب و افسردگی شدید در دوران کودکی و بزرگسالی فرد شود:
۱- طلاق والدین
۲- مرگ عزیزان
۳- مورد بی توجهی قرار گرفتن، چه به صورت فیزیکی و چه روانی
۴- جنگ
۵- فجایع طبیعی
۶- کودک آزاری
۷- انتظارات بیش از حد والدین از فرزندان
8- کودک طلاق
افراد دارای علائم رهاشدگی، به کوچکترین رفتار دیگران حساس می شوند و شروع می کنند به تعبیر های منفی. مثلاً دوستش جواب تلفنش را نمی دهد و او فکر می کند که دوستش دیگر او را تنها گذاشته است. فعال شدن تله و هجوم این ذهنیات منفی باعث می شود که عکس العمل های خیلی عجیب و غریبی از شخص سر بزند، در حالی که خودش هم متوجه آنها نیست و درکشان نمی کند.
افرادی که در تله رهاشدگی گرفتار می شوند، دچار احساس گناه دائمی و خود سرزنشگری نسبت به اتفاقات گذشته هستند. به طور مثال، کودکان طلاق نمی توانند مفهوم طلاق را در سنین پایین درک کنند. بنابراین ناخودآگاه رفتارهای خود را علّت جدایی پدر و مادرشان تلقی کرده و فکر می کنند به اندازه ی کافی فرزند خوبی نبوده اند و همین باعث جدایی پدر مادرشان شده و به تنهایی خودشان منجر شده است.
این کودکان، در ناخودآگاه خود از سمت پدر و مادر طرد می شوند، و بار این تنهایی را تا بزرگسالی بر دوش می کشند؛ آنها از احساس خوب نبودن و کافی نبودن رنج میبرد و اعتماد به نفس پایینی دارند. افرادی که دارای علائم تله رهاشدگی هستند، اگر از همان کودکی تحت درمان قرار نگیرند، اضطراب و افسردگی را تا بزرگسالی همراه خود می برند؛ این افراد در بزرگسالی در روابط عاطفی و صمیمی شان، خود را دوست نداشتنی، تنها و جدا مانده می بینند. اغلب به انزوا رو می آورند و دچار ترس از رابطه هستند.
درمان
در ابتدا فرد باید بپذیرد که دارای علائم تله رهاشدگی شده است. سپس باورهای غیر منطقی خود ر ا شناسایی کند. سعی در شناختن حساسیت ها و احساسات ناشی از آن ها کند. به افراد متعهد و امن اعتماد کند. از رابطه با افراد بی تعهد و بی ثبات اجتناب کند. از آنجائی که افراد گرفتار در این تله این باور غیرمنطقی اصرار دارند که افراد مهم زندگی باید همیشه در دسترس باشند، هدف اصلی درمان شناختی بر این است که باورهای غیر منطقی و دیدگاه های افراطی افراد گرفتار در این تله را تغییر دهد.
درمان به بیمار کمک می کند که به هنگام جدایی های کوتاه مدت از افراد مهم زندگی شان فاجعه سازی نکنند. به افراد آموزش داده می شود که هر کس برای خود مرزی دارد و نیاز دارد زمانی تنها باشد. برای مثال شریک عشقی تو به عنوان یک انسان حق دارد گاهی تنها باشد، تنهایی به مسافرت برود و با افراد دیگر تعامل کند و همه این ها به این معنا نیست که قصد دارد به تو خیانت کند و تو را برای همیشه تنها بگذارد. در درمان علائم تله رهاشدگی، رفتارهایی مانند کنترل بیش از حد، حسادت و وابستگی کنار گذاشته می شود.
در سایر روش های درمانی، فرد از طریق تصویرسازی های ذهنی خاطرات رها شدنش در دوران کودکی را دوباره تجربه کرده و خشم خود را ابراز می کند و به یک تصویر ذهنی سالم دست پیدا می کند. طی درمان، زمانی که درمانگر فرد را طی برهه ای تنها می گذارد، فرد دوباره همان حالت های وحشت و اضطراب را تجربه می کند که فرصت خوبی است که قدمی برای درمان خود بردارد و درمانگر هم به فرد در طی این مسیر کمک می کند. امیدواریم با خواندن این مطلب، اگر به تله رهاشدگی مبتلا هستید، آن را کشف کرده و با دانستن آسیب های آن، برای رفع این تله اقدام کنید و از عواقب آن در زندگی تان جلوگیری کنید.