شاید تا به حال برای شما والدین پیش آمده باشد که وقتی کودکی دچار اشتباه می شود، حسی شبیه به عذاب وجدان در او شکل می گیرد. این احساس گناه تا زمانی که به حالت نرمال باشد خوب است چون کودک متوجه خواهد شد این کار غلط بوده و سعی می کند از این پس چنین خطایی مرتکب نشود. اما اگر احساس گناه از حدی بیشتر شد، این زنگ خطر به صدا در می آید که کودک در معرض اختلال روانی قرار گرفته است. بهتر است بدانید احساس گناه در کودکان چرا و چگونه شکل می گیرد.
اختلال احساس گناه چیست؟
در ابتدا تعریف کلی از احساس گناه داشته باشیم. همانگونه که گفته شد اینکه انسان بعد از هر عمل نادرست، احساس شرم و عذاب وجدان داشته و بخواهد آن را جبران کند خوب است اما برخی از افراد دچار یک حس منفی درونی می شوند که به صورت بی قراری، کلافگی، سرزنش کردن خود و حتی تنفر از خود، بروز خواهد کرد. به این حالت، احساس گناه گفته می شود. در صورتی که ما دچار چنین اختلال روحی شویم، حتی اگر کسی که موجب رنجش آن شده ایم، ما را ببخشد باز هم خودمان کوتاه نیامده و احساس گناه داریم. اما این حالت بیشتر در سنین کودکی بروز می کند. کودکان روحیه بسیار حساس و لطیفی داشته و از سویی دیگر به والدین خود وابسته هستند.
در نتیجه اگر حتی یک اشتباه کوچک مرتکب شده و شاهد ناراحتی والدین خود باشند، عذاب وجدان شدید به سراغ آن ها می آید چون نمی خواهند پدر و مادر خود را ناراحت و نگران ببینند. به همین دلیل است که اکیدا توصیه داریم والدین مراقب رفتار خود با فرزندان باشند.
دلایل بروز احساس گناه در کودکان:
نظریه ای در این رابطه به عنوان عقده ادیپ وجود دارد که بیان می کند کودکان در سن 6-3 سالگی بسیار مستعد ابتلا به احساس گناه هستند زیرا در این مواقع، والدین قوانینی را وضع کرده و بایدها و نبایدهایی را برای فرزند تعیین می کنند. این حساسیت والدین باعث می شود کوچکترین سرپیچی کودک از ان ها، با احساس گناه در وجودشان همراه شود. در واقع والدین نباید قوانین و یا معیارهای خود را به کودکان تحمیل کنند چون کودک حتی اگر ناخواسته یکی از ان ها را نادیده بگیرد، حس می کند گناه بزرگی مرتکب شده است. به طور کلی آنچه که منجر به احساس گناه در کودکان می شود، ریشه در نحوه تربیت کودک توسط والدین دارد.
توصیه هایی برای درمان احساس گناه در کودکان
والدین عزیز دقت داشته باشند که نحوه تربیت فرزند، تعیین کننده شخصیت او در بزرگسالی خواهد بود. لذا اگر علائم احساس گناه را در فرزند خود مشاهده کردید نباید نسبت به این رخداد، بی تفاوت باشید. آیا می دانید کودکی که در چنین شرایط روحی رشد کند، چه سرنوشتی در انتظارش خواهد بود؟ لذا چند توصیه برای شما عزیزان داریم:
– به هیچ عنوان نسبت به اشتباه کودک خود با خشم برخورد نکنید
متاسفانه در عصر حاضر، مشکلات مالی از یک سو و شرایط سخت زندگی از سویی دیگر منجر به کم شدن آستانه تحمل والدین گشته و به همین دلیل با کوچکترین رفتار نادرست فرزند، عصبی می شوند. این رفتار نه تنها فرزند را از شما دور کرده بلکه همیشه ترسی در وجودش نهادینه می گردد و هربار که او را سرزنش می کنید، حس گناه بیشتر از قبل در او شکل می گیرد. لذا توصیه ما این است که با آرامش، رفتار نادرست کودک را انتقاد کنید. پدران و مادران مسئول سلامت روح فرزندان هستند و حق ندارند مشکلات کاری و روزمره زندگی خود را در روابط خانوادگی وارد نمایند.
– در قوانین تربیتی، زیاده روی نکنید
– در قوانین تربیتی، زیاده روی نکنیدقرار نیست خانه همانند پادگان بوده و فرزندان شبیه سربازانی که موظف هستند تمامی قوانین وضع شده توسط شما را اطاعت کنند. باید در خانه، رفتار و روابط دوستانه حاکم باشد. لذا پیشنهاد می کنیم قوانینی را وضع کنید که میانه باشد. این مسئله از دو منظر اهمیت دارد. از یک سو فشار روانی از دوش کودک برداشته شده و از سویی دیگر قوانین میانه، انعطاف پذیر هستند و شما متناسب با زمان می توانید آن ها را تغییر دهید.
– موضوع را کش ندهید
در اغلب موارد کودکان به صورت ناخواسته خطایی مرتکب می شوند و سریعا از والدین عذرخواهی می کنند. در چنین مواردی که کودک سریعا متوجه اشتباه خود دشه است، شما نیز گذشت کرده و از او بخواهید آن رفتار تکرار نشود.
– به هیچ عنوان اشتباهات کودک خود را جار نزنید. با این کار دو ضربه روحی بزرگ به فرزند وارد می شود. از یک سو او دچار احساس گناه شده و از سویی دیگر شرم ناشی از خطا به سراغش می آید که باعث منزوی شدن او خواهد شد.
درمان احساس گناه در کودکان تحت نظر کلینیک رویا
متاسفانه برخی از والدین نسبت به این موضوع بی تفاوت بوده و اکنون کودک عمیقا به اختلال احساس گناه دچار شده است. در این موارد حتما باید از مشاور و روانشناس کمک گرفت. اجازه ندهید چنین مشکلات روحی در وجود کودک قدیمی و کهنه شوند چون عواقب سنگینی را در بزرگسالی به دنبال خواهد داشت.
متخصصین کلینیک مشاوره در غرب تهران (کلینیک رویا در اکباتان) در خدمت شما عزیزان هستند تا این مشکل کودک خود را در کوتاه ترین زمان و برای همیشه حل کنید. البته برای اینکه موفقیت قطعی حاصل گردد، والدین باید با ما همکاری داشته باشند. چون همانگونه که مشخص شد، علت احساس گناه در کودکان، رفتار نادرست والدین است لذا اگر ما جلسات درمانی را با کودک پیش ببریم ولی والدین همچنان به رفتار نادرست خود ادامه دهند، در واقع تمامی زحمات مشاورین هدر خواهد رفت.