یکی از مشکلاتی که عمدتا برای کودکان رخ می دهد، اختلال گفتاری است. در این حالت کودک نمی تواند به خوبی صحبت کرده و حتی ربایباین یک کلمه، دچار مشکل می شود. این اختلال ممکن است به صورت ژنتیکی به فرزند منتقل شده باشد اما عمدتا در اثر شوک ناشی از حادثه یا ترس، این اتفاق رخ می دهد. البته در بزرگسالان نیز در اثر سانحه ای ممکن است این مشکل به وجود بیاید. مهمترین نشانه اختلال گفتاری، نیاز داشتن به زمان طولانی برای بیان یک جمله است. در این شرایط باید گفتار درمانی انجام گیرد.
برای این منظور لازم است تحت نظر متخصص عمل شود. مشاورین کلینیک روانشناسی در غرب تهران (کلینیک رویا در اکباتان) کارگاه های آموزشی و جلسات درمانی برای افرادی که به این اختلال دچار شده اند، در نظر گرفته است. در این کارگاه ها لازم است والدین کودک و یا نزدیکان فردی که دچار مشکل است نیز حضور داشته باشند چون عمده درمان در خانه صورت گرفته و نیاز به همراهی است. آیا می دانید شما چگونه می تواند روند گفتار درمانی را در خانه بهبود بخشید؟
مراحل گفتار درمانی و تطابق آن در منزل
اگر می خواهید در خانه بتوانید به درمان اختلال گفتاری کودک خود کمک کنید، لازم است بدانید متخصصین چگونه عمل می کنند و شما در منزل نیز همین اصول را رعایت نمایید. مراحل گفتار درمانی به شرح زیر است:
مرحله اول: ارزیابی
– نحوه عملکرد متخصص
در ابتدا متخصص باید بررسی نماید کودک دقیقا در چه مواردی مشکل دارد در واقع گفتار و تکامل گفتار را با دقت بررسی می کند. در نهایت عملکرد کودک را با هنجارهای رشدی قیاس نموده و تصمیم نهایی را اتخاذ می کند.
– نحوه عملکرد والدین در منزل
متخصصین جداول رشدی را برای کودکان تنظیم کرده اند که در این جداول مشخص شده کودکان در هر دوره ای چه مهارت هایی باید داشته باشند. لازم است مهارت های فعالی کودک خود را با این جداول مقایسه کرده و متوجه شوید کودک در چه مواردی ضعف دارد.
مرحله دوم: انتخاب هدف
– نحوه عملکرد متخصص
اکنون متخصص می داند دقیقا کدام مناطق کودک مشکل دارد لذا در یک برنامه منظم، هر بار منطقه ای را انتخاب می کند تا درمان را آغاز نماید. لازم به ذکر است که متخصص مهارت هایی را در ابتدا آغاز می کند که زودتر تکامل پیدا می کنند برای مثال ممکن است کودک هم در تولید صدا مشکل داشته و هم اینکه تنها چند کلمه می تواند بگوید. در این حالت متخصص ابتدا به سراغ بیان کلمات می رود تا تعداد بیشتری کلمات را به او اموزش دهد و سپس صداسازی را شروع می کند.
– نحوه عملکرد والدین در منزل
والدین باید در بین مناطقی که کودک در آن ضعف دارد، 3-2 مورد را انتخاب نمایند منتهی معیار انتخاب باید مناطقی باشد که در رابطه کودک با خانواده، بیشترین تاثیر را دارد. برای مثال کودک در گفتن منظور خود به افراد خانواده مشکل دارد چون خطاهای صوتی اجازه بیان نمی دهند. در این مورد والدین بهتر است کار گفتار درمانی را با چند صدای گفتاری شروع نمایند. در کل به شما توصیه می کنیم جداول نقاط عطف کودک را در اختیار داشته و در ابتدا به سراغ اهدافی بروید که به سن کودک نزدیک هستند. به این معنا که اهداف بسیار بالاتر از سطح سنی کودک که فعلا نمی تواند انجام دهد را کنار بگذارید.
مرحله سوم: ارائه درمان
مرحله سوم: ارائه درمان– نحوه عملکرد متخصص
با توجه به اینکه دلیل اختلال گفتاری، سنی که فرد با این مشکل روبرو می شود و همچنین سطح اختلال در افراد و کودکان مختلف تفاوت دارد، لذا باید برای هر فرد روش درمانی خاص انتخاب شود. متخصصین لازم است در طول دوران کاری خود، مطالعات بیشتری انجام داده و تکنیک های جدید در گفتار درمانی را آموزش ببینند در این صورت درمان با کیفیت و سرعت بیشتری پیش می رود.
– نحوه عملکرد والدین در منزل
اگر چه مرحله ارائه درمان بسیار تخصصی است و تنها باید تحت نظر متخصصین گفتار درمانی پیش برود اما به هر حال روش هایی اساسی که مورد تایید روانشناسان هست را در ادامه بیان خواهیم کرد. فرض کنیم که شما می خاهید حرف “ک” را به کودک خود آموزش دهید. در ابتدا لازم است این حرف را به تنهایی به او آموزش داده و سپس در هجا با او تمرین کنید. در ادامه که کودک کمی مهارت را آموزش دید، شروع به آموزش کلمات نمایید. همچنین می توانید برای آموزش دادن برخی از دستورالعمل ها همانند نشستن، ایستادن و… از کارت های تصویری استفاده نمایید.
نکاتی برای تمرین گفتار درمانی در خانه
والدین عزیزکه با مشکل اختلال گفتاری در کودک مواجه بوده و در حال گفتاردرمانی فرزند خود هستند، نکات زیر را همیشه مد نظر داشته باشید:
1- گفتار درمانی باید بر طبق یک برنامه زمانی انجام شود. همانند وقتی که کودک برای رفتن به مدرسه برنامه کلاسی دارد، برای تمرین های گفتار درمانی نیز باید طبق برنامه عمل کرد تا برای کودک کسل کننده نباشد.
2- برای گفتار درمانی باید کودک در یک فضای مناسب باشد. توصیه می کنیم یکی از اتاق های خانه را با طراحی و دکوراسیون زیبا، مختص این کار قرار دهید تا برای کودک جذابیت داشته باشد و بتوانند وسایل آموزشی را داخل آن قرار دهید. همچنین کودک در زمان آموزش باید از تلویزیون و موبایل و هر آنچه که حواسش را پرت می کند، دور باشد تا بتواند تمرکز کند.
3- بهتر است والدین در زمان گفتار درمانی با هم مشارکت داشته باشند. از سویی دیگر تمامی امور را تحت نظر متخصص پیش ببرند.
4- توجه داشته باشید که این کار به زمان نیاز دارد و شما باید صبوری به خرج دهید تا نهایتا بتوانید نتیجه را در فرزند خود شاهد باشد.
5- حتما برای کودک پاداش در نظر بگیرید. هر زمان مهارت جدید یاد گرفت، جایزه ای به او بدهید تا برای ادامه تمرین ها انگیزه داشته باشد.