مقایسه جنون سایکوتیک و اسکیزوفرنی

اختلالات سایکوتیک گروهی از اختلالات روانی شدید هستند که طی آن بیمار با واقعیت قطع رابطه کرده است. در طول دوره سایکوتیک، اغلب بیماران توهم و هذیان را تجربه می کنند. توهم ادراک غلطی است که هیچ پایه ای در واقعیت ندارد. توهم می تواند بصورت دیداری، شنیداری، بویایی و لمسی باشد. هذیان نیز فکر غلطی است که با واقعیت های موجود تطابق ندارد. بیمار چنین افکاری را حتی با بودن شواهد مسلم علیه آن، در ذهن خود حفظ می کند و دیگران آن را قبول ندارند. عمده ترین اختلال سایکوتیک، اسکیزوفرنی (روان گسیختگی) است. سایر اختلالات عبارت اند از: اسکیزوفرنی فرم، اسکیزوافکتیو، هذیانی، سایکوتیک گذرا، سایکوتیک مشترک و سایکوزهای پس از زایمان.

اسکیزوفرنی بیماری است که حدود یک درصد جمعیت انسانی به آن مبتلا هستند. معمولاً قبل از ۲۵ سالگی شروع می شود. تا آخر عمر باقی می ماند و افراد هیچ طبقه اجتماعی از ابتلای به آن مصون نیستند. کم توجهی و انزوای اجتماعی که به دلیل ناآگاهی عمومی نسبت به این اختلال گریبانگیر مبتلایان سکیزوفرنی می شود، بیماران و خانواده هایشان را آزار می دهد. اسکیزوفرنی اختلالی است که حداقل ۶ ماه طول می کشد. در این دوره به مدت دست کم یک ماه حداقل دو مورد از علایم مرحله فعال وجود دارند.

اختلالات سایکوتیک چیست؟

اختلالات سایکوتیک نوعی بیماری روانی هستند که فرد مبتلا ارتباط خود با واقعیت را از دست می‌دهد. این بیماران در طول بیماری معمولاً دچار توهم و هذیان می‌شوند. توهم یعنی ادراک اشتباه که به هیچ پایه و اساس واقعی ندارد که می‌تواند به شکل شنیداری، دیداری، بویایی و یا لمسی باشد. هذیان هم نوعی اندیشه و افکار اشتباه و نادرستی است که با واقعیت همخوانی ندارد.

بیمار سایکوتیک حتی با وجود شواهدی علیه این توهم و هذیان به حفظ و پرورش آن در ذهن خود ادامه می‌دهد. فردی که به این بیماری دچار می‌شود به‌درستی نمی‌تواند فکر کند و پاسخ به احساسات دیگران و درک واقعیت برای او بسیار دشوار خواهد بود، بیمار قضاوت درستی ندارد و ناتوان از درک صحیح واقعیت است.

علائم اختلالات سایکوتیک

مهم‌ترین علائم در این بیماری هذیان و توهم است که باعث پدید آمدن افکار اشتباه در فرد می‌شود اما این بیماری روانی نشانه‌های دیگری دارد که شامل موارد زیر است:

• افکار گیج‌کننده
• حرکاتی آهسته و غیرعادی
• از دست دادن علاقه به فعالیت‌های سابق
• صحبت‌های درهم و نامفهوم که با واقعیت سازگاری ندارد
• احساس جدا بودن از دیگران
• ناتوان از بیان احساسات خود
• عدم تعادل خلقی (نوسانات خلقی فراوان) یا خلق‌وخویی شبیه به افسردگی
• بی‌توجهی به بهداشت
• مشکل داشتن در برقراری روابط اجتماعی و شخصی

نکته مهم که باید به آن اشاره کرد این است که بیماران سایکوتیک همه علائمی یکسان ندارند و حتی امکان دارد در طول زمان این علائم تغییر کند.

انواع اختلالات سایکوتیک

اختلالات سایکوتیک انواع مختلفی دارد که گرچه شباهت‎‌های به هم دارند ولی با یکدیگر متفاوت و مجزا هستند و در ادامه به بررسی این موارد خواهیم پرداخت:

اسکیزوفرنی یا روان گسیختگی

رفتار این افراد تغییر کرده و توهمات و تصاویری خیالی می‌بینند که دیگران نمی‌بینند. این مسئله دیگر جنبه‌های زندگی‌شان را مثل مدرسه و خانواده تحت تأثیر قرار می‌دهد. این نشانه بیشتر از شش ماه طول می‌کشد.

اسکیزوفرنی فرم

این بیماری در علائم کاملاً شبیه به اسکیزوفرنی است با این تفاوت که این نشانه‌های ناگهانی بروز می‌کند و مدت‌زمان آن‌هم حداقل یک ماه و حداکثر شش ماه طول می‌کشد.

اختلال اسکیزوافکتیو

افراد مبتلا به این بیماری هم علائم اسکیزوفرنی را دارند هم علائم اختلالات خلقی مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی.

اختلال هذیانی

مهم‌ترین نشانه این اختلال توهم داشتن (باوری نادرست ولی ثابت) درباره شرایط واقعی زندگی است، در این بیماری شاید فرد تصور می‌کند در خطر توطئه است. این توهمات حداقل یک ماه طول باید طول بکشد.

اختلال روان‌پریشی کوتاه‌مدت با آنی (سایکوتیک گذرا)

افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند رفتار سایکوتیک کوتاه‌مدت و ناگهانی دارند و معمولاً نیز بعد از اتفاقاتی که استرس و فشار روانی زیادی مانند مرگ عزیزان به فرد وارد می‌کند رخ می‌دهد.

اختلال سایکوتیک مشترک

زمانی اتفاق می‌افتد که بیمار در رابطه خود دچار توهمی شده و طرف مقابل نیز این توهم را تصدیق می‌کند.

اختلال سایکوتیک ناشی از بیماری‌

برخی بیماری‌ها می‌توانند ذهن را تحت تأثیر خود قرار دهند و باعث ایجاد توهمات در بیمار شوند مانند آسیب‌ و تومورهای مغزی هستند.

سایکوزهای پس از زایمان

ممکن مادر نشانه‌های از اسکیزوفرنی را بروز دهد مانند توهم. به‌هرحال هرکدام از نشانه‌های بیماری سایکزو و روان پرشی نوعی سایکوز بعد از زایمان به‌حساب می‌آید. این علائم معمولاً با مراقبت‌های پزشکی و حمایت و توجه اطرافیان بعد از سه تا چهار ماه بهبود خواهد یافت.

پارافرنی

این بیماری نیز شبیه به اسکیزو فرنی است ولی بیشتر میان کهن‌سالان شایع است.

درمان اختلالات سایکوتیک

برای درمان بیماری روانی سایکوتیک معمولاً از ترکیب دارودرمانی و روان‌درمانی استفاده می‌شود.

دارودرمانی سایکوتیک

داروی اصلی این بیماری «ضد سایکوتیک» نام دارد، این دارودرمانی اصلی این بیماری نیست ولی برای کنترل برخی علائم مانند مشکل در فکرد کردن و توهم می‌تواند به فرد کمک کند. داروهای جدید ضد سایکوتیک بیشتر توسط پزشکان تجویز می‌شود زیرا عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای قدیمی‌تر دارند برخی از داورها تزریقی هستند که به تشخیص پزشک یک یا دو بار در ماه مصرف می‌شوند حسن این داروها در مدیرت راحت‌تر نسبت به قرص‌های خوراکی با مصرف روزانه است.

روان‌درمانی سایکوتیک

با اینکه داروهای ضد سایکوتیک از مهم‌ترین عوامل بهبودی به حساب می‌آیند ولی تحقیقات نشان می‌دهد که روان‌درمانی و مداخله روانی-اجتماعی در بهبود این بیماری نقش بسزایی دارد روان‌درمانی و مشاوره انواع مختلفی دارد مانند گروهی، خانوادگی، فردی دارد که درمان نوع آن را مشخص می‌کند. ترکیب روان‌درمانی و دارو درمانی در بیماران سایکوتیک بسیار سودمندتر از هر نوع درمان است. روانشناسان حاضر در کلینیک آکسون، بهترین کلینیک روانپزشکی با توجه به اینکه بیمار در چه مرحله از بیماری است و چه درمانی برای بیمار مناسب به او ارائه می‌دهند.

بستری بیماران سایکوتیک

بسیاری از بیماران سایکوتیک نیازی به اینکه دائم زیر نظر باشند ندارند و به‌اصطلاح به صورت سرپایی بیماری‌شان کنترل می‌شود، در مواردی علائم چنان شدید است که زندگی خود و دیگران هم مختل شده و حتی امکان دارد به دیگران آسیب وارد کند در چنین شرایطی نیاز است در یک کلینیک اعصاب و روان بستری شود. بستری کردن بیشتر برای رسیدن به تشخیص صحیح و امنیت خود بیمار و حتی اطرافیان به خاطر وجود افکار خودکشی و یا دیگر کشی و یا عدم توانایی در انجام امور معمول و روزانه مثل تهیه خوراک، پوشاک و سرپناه است.

انواع اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی براساس تظاهرات بالینی شامل چند نوع فرعی می باشد:

۱- نوع پارانویید

اشتغال خاطر به یک یا چند هذیان یا داشتن توهم های مکرر شنوایی، مشخصه های نوع پارانوئید یا بدگمان هستند.

۲- نوع نابسامان Disorganized

سابقاً با نام هبفرنی شناخته می شد. مشخصه های آن، واپس روی آشکار به رفتارهای بدوی، مهارگسیخته و سازمان نیافته مانند تکلم نابسامان و رفتار نابسامان می باشد.

۳- نوع کاتاتونیک

در این بیماران آشفتگی واضح در کارکرد حرکتی وجود دارد که حداقل با دو مورد زیر مشخص می شود؛ مانند بهت (استوپور)، منفی کاری (مقاومت واقعاً بدون انگیزه دربرابر هر دستوری)، کاتالپسی، برآشفتگی، اتخاذ وضعیت های خاص بدنی، حرکات قالبی (استرئوتیپی)، حرکات ادایی (Mannerism)، سکوت (موتیسم)، اکولالی و بالاخره اکوپراکسی.

۴- نوع تمایز نیافته

بیمارانی هستند که به وضوح روان گسیخته هستند ولی نمی توان آنها را به راحتی در یکی از سه گروه قبل جای داد.

۵- نوع باقیمانده

در این نوع علایم هذیان، توهم، تکلم نابسامان یا رفتار کاتاتونیک به طور برجسته وجود ندارد ولی شواهدی از اختلال وجود دارد. مثلاً علایم منفی یا حداقل دو مورد از معیارهای مرحله فعال به شکلی سبک وجود دارد.

روش های درمان جنون سایکوتیک و اسکیزوفرنی

روان درمانی

گرچه داروهای آنتی سایکوتیک، تکیه گاه اصلی درمان اسکیزوفرنی هستند اما پژوهش ها نشان داده که مداخله های روانی- اجتماعی و از جمله روان درمانی بهبود بالینی را تقویت می کنند. کاربرد ترکیبی ضدروان پریشی ها و درمان های روانی- اجتماعی، جهت درمان اکثر بیماران اسکیزوفرن سودمندتر از کاربرد هریک از درمان ها به تنهایی خواهد بود.

بستری کردن

دلایل عمده بستری کردن بیمار عبارتند از؛ نیل به اهداف تشخیصی، برقراری دارو درمانی، تضمین امنیت بیمار به خاطر افکار خودکشی یا آدمکشی و رفتارهای نابسامانی که دارد، شامل ناتوانی در برآورده کردن نیازهای پایه ای نظیر خوراک، پوشاک و سرپناه. بستری کردن از فشارهای وارد بر بیماران می کاهد و به آنها کمک می کند تا به فعالیت های روزانه خود ساختار بدهند. مدت بستری به شدت بیماری و در دسترس بودن تسهیلات درمان سرپایی بستگی دارد.

دارودرمانی

داروهای آنتی سایکوتیک که برای رفع علایم اسکیزوفرنی به کار می روند، بر دو دسته عمده اند: آنتاگونیت های گیرنده دوپامین نظیر کلروپومازین، هالوپریدول و آنتاگونیت های توأم سروتونین و دوپامین از قبیل ریسپریدون و کلوزاپین.

مرکز مشاوره رویا ، یکی از بزرگترین مرکز مشاوره و روانشناختی در غرب تهران است که دارای کلینیک های اختصاصی کودک ، نوجوان و بزرگسال می باشد و آماده خدمت رسانی به تمامی سنین جامعه است. کلینیک رویا با کادری مجرب “ با توجه بر همدلی و اصل رازداری” آماده خدمت رسانی به مراجعین محترم در زمینه های مختلف روانشناختی و روانپزشکی (کودک، نوجوان و بزرگسال) می باشد.