حساس ترین دوران زندگی برای هر فرد، دوره نوجوانی است. در این زمان شخص در حال عبور از مرحله کودکی است و شرایط جدید را تجربه می کند. کسی که تا چندی پیش وابستگی زیادی به والدین خود داشته و رفتارها و کارهای کودکان از خود نشان می داده است، اکنون وارد بلوغ شده و شرایط جسمی و روحی او کاملا تغییر می کند. اینکه فرزند شما عبور از کودکی و ورود به نوجوانی را چگونه تجربه کند، بسیار مهم است چرا که بر روی سلامت روح و روان او تاثیر خواهد گذاشت. بنابراین توصیه می کنیم این مقاله را با دقت تمام مطالعه کنید.
تعریف دوره نوجوانی
جالب است بدانید که تمام متخصصین در امر روانشناسی، نوجوانی را مرحله عبور از کودکی و ورود به سن بزرگسالی می دانند. به همین دلیل است که به عنوان حساس ترین مرحله شناخته شده است. به این معنا که شخصیت، رفتار و خلقیات فرد در این مرحله، بر روی آینده وی تاثیر می گذارد و نوجوانی در واقع دوره بلوغ است. نوجوانی چند مرحله مهم دارد که در هر مرحله، اتفاقاتی رخ می دهد:
-
رشد سیستم عصبی
در این مرحله، فرآیندهای مغزی و عصبی نوجوان رشد می کند که بر روی فرآیندهای شناختی، عاطفی و نهایتا رفتارهای فرد تاثیر می گذارد.
-
رشد جسمی
مهمترین علامت بلوغ در دوره نوجوانی، رشد جسمی فرد است. تغییر در اندازه های بدن که به وژه در چهره رویت می شود، از جمله تغییرات نوجوانی است.
-
رشد جنسی
نوجوان از نظر جنسی نیز دچار بلوغ جنسی و تغییراتی می شود که شامل تغییرات جسمی و رفتاری است. از یک سو تغییر در اندام های جنسی و از سویی دیگر، غریزه جنسی در فرد بروز می کند.
-
رشد احساسی
در دوران بلوغ، انچه که باعث می شود فرد از وابستگی کودکانه خود به دیگران جدا شود، حس مستقل بودن است. فرزند شما تمایل دارد به خود تکیه کند و امور را طبق نظر خود مدیریت نماید.
-
رشد موقعیت
نوجوان در این دوران، جایگاه بزرگسالی را در جمع به دست می آورد.
-
رشد کنترل رفتاری
در دوران کودکی هر رفتاری که از خود نشان می دهیم، دیگران بر مبنای عقل کودکانه ما قضاوت می کنند و انتظار زیادی از ما ندارند. اما با ورود به بلوغ، باید رفتارهای خود را کنترل کنیم چرا که اطرافیان به چشم فرد بزرگسال به ما نگاه می کنند.
تغییرات رخ داده در دوران بلوغ
به طور کلی از زمانی که وارد دوره بلوغ می شویم، تغییراتی از نظر جسمی، روحی و جنسی در ما بروز می کند. این تغییر و تحولات در سه مرحله رخ می دهد:
-
مرحله اول، فاصله گرفتن
این مرحله که در بازه سنی 14-12 سالگی رخ می دهد، با رشد جسمی شروع می شود. فرزند خود را از دور زیر نظر داشته باشید تا شروع بلوغ را در او مشاهده کنید. فرزن از شما فاصله می گیرد و این فاصله گرفتن، در محیط خانه آغاز می شود. بستن درب اتاق، دوش گرفتن به تنهایی، پنهان کردن تغییرات جسمی رخ داده در خود و… از جمله نشانه های فاصله گرفتن است.
-
مرحله دوم، جدایی تدارکاتی
مهمترین تغییری که در نوجوانی رخ داده و عمده مشکلات این دوران را به دنبال دارد، جدایی تدارکاتی است. این مرحله که در بازه سنی 17-15 سالگی رخ می دهد، با رشد مغزی و توانایی های شناختی فرد همراه بوده و نوجوان به درک بیشتری نسبت به خود می رسد. این جدایی به صورت تغییرات روحی، فکری، رفتاری و ارزشی بوده و حتی ممکن است فرد تمایل به جدا کردن محل زندگی خود از والدین داشته باشد.
-
مرحله سوم، ورود مجدد به مناسبات اجتماعی
در محدوده سنی 20-18 سالگی، نوجوان به عنوان یک فرد مستقل رشد کرده از نظر روحی، رفتاری و فکری، مجددا به در موقعیت های خانوادگی، شغلی، علمی و… ایفای نقش می کند. البته این مرحله زمانی می تواند رخ بدهد که دو مرحله قبل، به خوبی و به بهترین شکل پیش رفته باشد در غیر این صورت، در ملحه سوم نوجوان شما به یک فرد با شخصیت نامناسب تبدیل می شود که مشکلات زیادی را در آینده تجربه خواهد کرد.
نکاتی که والدین در دوران بلوغ فرزند خود باید بدانند!
- زمانی که فاصله گرفتن از والدین و خانواده شروع می شود، نوجوان به شدت علاقمند به هم صحبتی با دوستان خود هستند به حدی که حتی رازهای خود را با آن ها در میان می گذارند. والدین نباید به گونه ای رفتار کنند که این فاصله، هر روز بیشتر از قبل شود. رفتار خود با فرزند را از حالت کودکانه تغییر داده و مثل یک دوست با او برخورد کنید. اجازه دهید با خیال آسوده به شما اعتماد کند.
- به هیچ عنوان به فرزندان خود در دوره نوجوانی دستور ندهید. هر گونه درخواست خود را با سوال، مطرح کنید چرا که غرور در این دوران، باعث می شود آن ها از شنیدن دستور بیزار باشند.
- به هیچ عنوان از تنبیه استفاده نکنید مگر اینکه واقعا مجبور به این امر شوید. تنبیه شدن، آن ها را از شما دور می کند.
- از کوچکترین عملکرد نوجوان خود تشکر کنید چرا که هم احساس خوشایند نسبت به شما داشته و هم اینکه در رشد رفتاری او تاثیر مثبت خواهد داشت.
- علاقه خود را به نوجوان ابراز کنید. اجازه دهید او معنی واقعی دوست داشتن را درک کند در غیر این صورت، به دنبال حس دوست داشتن در بیرون از خانه خواهد رفت.
مشاوره دوره بلوغ تحت نظر کلینیک رویا
متاسفانه عمده والدین نمی دانند در دوران بلوغ چگونه باید با فرزندان خود برخورد کنند و همین مسئله منجر به سرکشی و پرخاشگری نوجوان می شود. از سویی دیگر رفتارهای نامناسب والدین، باعث می شود فرزند هر روز از آن ها دورتر شود به گونه ای که دوستان و همکلاسی های خود را امین تر می داند. لذا از شما والدین درخواست می کنیم حتما در مورد بلوغ، مطالعه داشته و در صورت امکان در کارگاه های آموزشی شرکت کنید.
یکی از مهمترین خدمات کلینیک مشاوره در بلوار فردوس و محدوده آن (کلینیک رویا در اکباتان) برگزاری جلسات و کارگاه های آموزشی برای والدین عزیز با هدف آموزش نحوه برخورد با بلوغ، دوره پرتنش نوجوانان است. همچنین در این مرکز کارگاه های مهارت زندگی کودک و نوجوان برگزار می شود که در آن به مشاوره کودک و نوجوان و توضیح و تشریح مسائل و آموزش مهارت های لازم برای این دوره پرداخته می شود.