سلامتی روح و روان انسان نقش بسیار مهمی در سلامت جسم و موفقیت های آینده دارد. به همین دلیل است که روانشناسان به والدین توصیه می کنند در دوران کودکی، به تربیت فرزندان خود اهمیت داده و از متدهای صحیح استفاده کنند. ما با افرادی برخورد داشته ایم که به دلیل اختلالات روحی که در دوران کودکی با آن مواجه بوده اند، در دوران بزرگسالی دچار مشکلاتی می شوند که با چند جلسه مشاوره، ریشه آن به زمان بچگی آن ها می رسد. علم روانشناسی با کمک طرحواره درمانی به شما کمک می کند تا از دست این ناهنجاری ها راحت شوید.
طرحواره یا تله های شخصیتی چیست؟
دوران کودکی، برای همه ما انسان ها بسیار سرنوشت ساز هستند. در آن دوران ممکن است قالب های شخصیتی در وجود ما شکل بگیرند که منفی بوده و آرامش را از ما می گیرند. به این قالب ها، تله های شخصیتی یا طرحواره گفته می شود. چنین تله هایی نه تنها برای شما مشکل ساز بوده بلکه بر روی روابط عاطفی، زندگی آینده و شرایط کاری شما نیز تاثیر خواهد گذاشت.
جفری یانگ، روانشناس آمریکایی معتقد است که انسان ها در دوران کودکی، نیازهایی خاص خود را دارند و نحوه برخورد والدین با این نیازها، بسیار سرنوشت ساز خواهند بود. هر انسان، 5 نیاز هیجانی اساسی دارد که باید تامین گردد:
- دلبستگی به والدین به صورت ایمن
- خودگردانی، داشتن استقلال و هویت
- بیان نیازها و هیجان‌های سالم بدون نگرانی و به صورت آزادانه
- خود انگیختگی و تفریح
- داشتن محدودیت‌های واقع بینانه و خویشتن دار بودن و خود کنترلی
از طرف دیگر اتفاقات تلخ عاطفی که در زمان بچگی برای ما رخ می دهد، می تواند تا آخر عمر انسان را درگیر کند به گونه ای که همیشه در دوران کودکی مانده و نتوانید به زندگی طبیعی خود بازگردید.
روش های مقابله با طرحواره یا تله شخصیتی
همانگونه که بیان شد، اگر احساسات و باورهایی در ذهن کودکانه شما شکل گرفته و به یک قالب ذهنی تبدیل شود، هر لحظه تکرار شده و هر لحظه که زمان می گذرد، رهایی از آن ها سخت می شود. در چنین شرایطی فرد، چند راهکار را برای رهایی از طرحواره در پیش می گیرد:
- اجتناب
فرد مبتلا به این اختلال روانی، به محض اینکه چنین باور ذهنی به سراغ او می آید، سعی می کند فرار کند.
- تسلیم شدن
در این حالت، فرد انرژی برای فرار کردن نداشته و تصمیم می گیرد به جای مقابله و یا فرار کردن، تسلیم شود و چنین دردی را بپذیرد.
- جبران افراطی
در این سبک از برخورد با طرحواره، فرد به شدت جبهه گرفته و به شکل افراطی با این باورها و احساسات مزاحم مقابله می کند.
طرحواره درمانی چیست؟
طرحواره درمانی نوعی مدل روانشناسی است که در ابتدا توسط جفری یانگ ابداع شد. در این روش، روانشناس تلاش می کند عقده ها و گره هایی که در دوران بچگی ایجاد شده و شرایط زندگی او را مختل کرده است را باز کند. طرحواره ها در واقع باورها و احساساتی هستند که افراد بدون هیچ دلیل منطقی، آن ها را می پذیرند و این پذیرش، در وجود آن ها به صورت یک قالب شکل گرفته و با او همراه خواهد شد. چنین باورهایی تله ذهنی برای شما ایجاد می کنند که به شدت زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد.
معرفی انواع طرحواره
باورهایی که از دوران کودکی در ذهن ما شکل می گیرد، می تواند عملکرد مثبت یا منفی داشته باشد. طرحواره های منفی نه تنها عملکرد مناسبی نداشته بلکه آزاردهنده نیز هستند به همین دلیل به آن ها، طرحواره ناسازگار اولیه گفته می شود. این دسته از طرحواره ها، بر روی ذهن و روح شما حکمرانی کرده و حتی در تعیین رفتار شما با دیگران و محیط اطراف، نقش اصلی را ایفا خواهند کرد. مهمترین طرحواره هایی که ممکن است برای هر کس رخ بدهند عبارتند از:
-
طرحواره رهاشدگی
در این حالت، فرد به هیچ عنوان علاقه ای به صمیمی شدن با دیگران حتی با همسر خود نخواهد داشت. منشا این طرحواره، دو دلیل دارد:
- فرد در دوران کودکی، به شدت مورد حمایت والدین بوده است به گونه ای که این حمایت او را تحت کنترل قرار داده و احساس راحتی نداشته است.
- بی ثباتی زندگی در دوران کودکی به گونه ای که نتوانسته است از والدین خود احساس امنیت دریافت کند، دلیل دیگر طرحواره رهاشدگی است.
والدین مراقب نحوه رفتار خود با فرزندان باشند. مراقبت از آن ها به معنی کنترل کردن نیست فرزند باید اطمینان داشته باشد که با خیال راحت می تواند مشکلات خود را با والدین مطرح کند بدون اینکه نگران رفتار بد از جانب والدین باشد.
-
طرحواره طرد هیجانی
در چنین شرایطی، فرد گمان می کند دچار نقصی بوده و با بقیه فرق دارد در نتیجه تمایل برای حضور در جمع های خانوادگی، دوستان و حتی جامعه را ندارد. دلیل چنین مشکلی، باز هم به رفتار نامناسب والدین در کودکی باز می گردد. اگر برای حضور فرزند خود در جمع همواره نگرانی داشته باشید که مبادا رفتاری از او باعث خجالت شما شود و در نتیجه او را محدود کنید، باور می کند که دارای نقص است.
-
طرحواره بی اعتمادی و بدرفتاری
فرد نمی تواند به دیگران اعتماد کند چرا که گمان می کند بقیه از او سو استفاده خواهند کرد. ریشه این بدبینی و بدگمانی، به دوران کودکی و مشاهده رفتار والدین با دیگران باز می گردد.
-
طرحواره وابستگی
به هیچ عنوان کودکان خود را به شدت وابسته به خود نکنید او باید یاد بگیرید که برخی از امور را باید خودش پیش ببرد. نتیجه وابستگی بیش از اندازه، ایجاد طرحواره وابستگی در ذهن او است که در بزرگسالی نیز به دنبال فرد قوی تر برای تکیه و اعتماد به او خواهد بود چرا که خود را ضعیف می داند.
طرحواره درمانی در کلینیک رویا
شما هر زمان که برای درمان طرحواره ها اقدام کنید، دیر نیست و هنوز هم فرصت برای از بین بردن این تله های ذهنی وجود دارد. البته هر چه سریع تر برای این منظور اقدام کنید، درمان سریع تر و بهتر پیش خواهد رفت و کافی برای مشاوره و روانکاوی به متخصصین در این زمینه مراجعه کنید. کلینیک مشاوره در سعادت آباد و منطقه 5 تهران (کلینیک رویا در اکباتان) با تیم مشاوره قوی با برگزاری جلسات روان درمانی و طرحواره درمان و کارگاه های آموزشی به شما کمک می کنند سریع تر سلامت روح و روان خود را به دست بیاورید.