شاید شما در میان دوستان، افراد خانواده و یا در محل کار خود افرادی را سراغ دارید که نسبت به برخی از باورهای خود به شدت جهت گیری می کنند حتی اگر این باورها غلط باشند. علم روانشناسی معتقد است این افراد دچار سوگیری ذهنی یا سوگیری شناختی شده اند.
همانگونه از معنای این واژه مشخص است، فردی که نسبت به یک موضوع سوگیری یا جهت گیری دارد، رفتار خنثی نشان داده و آنچه خود قبول دارد را به زبان می آورد. تعصب کورکورانه نسبت به این موضوع باعث می شود که این فرد تحت هر شرایط و به هر طریقی بخواهد از آن دفاع کند.
عوامل موثر بر روی سوگیری ذهنی
گاها ما در زندگی خود خطاهایی مرتکب می شویم که عواقب چشمگیری ندارد اما این مسئله زمانی حاد می شود که خطاای ما نه تنها زندگی خود بلکه اطرافیان را نیز متاثر کند. سوگیری ذهنی نیز منجر به چنین رخدادی خواهد شد. وقتی شما مصرانه خطای خود را قبول داشته و از آن دفاع کنید، نمی توانید مانع از بروز آن شده و دیگران نیز قادر به کمک نخواهند بود. باور داشتن موضوعات غلط، عواقب بسیار بدی را به دنبال خواهد داشت. اما اکنون این سوال مطرح می شود که چرا سوگیری شناختی رخ می دهد؟
1- تنها به دنبال اطلاعات و توصیه هایی هستیم که موافق با باورهای ذهنی ما است
1- تنها به دنبال اطلاعات و توصیه هایی هستیم که موافق با باورهای ذهنی ما استما انسان ها قدرت انتخاب و تصمیم گیری داریم اما این بدان معنا است که وقتی بین دو راهی قرار می گیریم، همه جوانب را در نظر گرفته و سپس مسیر درست را انتخاب کنیم. متاسفانه برخی افراد دچار سوگیری ذهنی تاییدی هستند به این معنا که به باورها و اطلاعات خودشان بسیار اعتماد دارند در نتیجه توصیه ها و اطلاعاتی ار قبول می کنند که هماهنگ با باورهای آن ها باشد. همین موضوع باعث می شود متوجه اشتباه نشوند.
این نوع سوگیری حتی مت واند خطرات جانی برای شما و عزیزان داشته باشد. برای مثال در همین ایام کرونا که مسئولین هر روز اکیدا توصیه می کنند از حتی المقدور از خانه خارج نشوید تا از بیماری در امان بمانید، کسی که فکر می کند بدن قوی داشته و هیچ بیماری نمی تواند او را از پای در بیاورد، چون این توصیه ها مخالف باورهای خودش است، از خانه بیرون می رود و ممکن است این اشتباه منجر به مرگ او و عزیزان شود.
2- بیش از اندازه خوشبین هستید
در این حالت فرد به سوگیری خوش بینی دچار شده است. درست است که قانون جذب معتقد است انسان باید مثبت فکر کند تا همیشه انرژی و اتفاقات مثبت برای او رخ بدهد اما به این معنا نیست که مطلقا خوش بین باشیم. آیا می دانید کسی که دچار سوگیری خوش بینی شده است، اگر روزی دچار یک اتفاق تلخ همانند بیماری، از دست دادن دارایی، مرگ عزیزان و… شود چه لطمه روحی به او وارد خواهد شد؟ چنین افرادی چون آمادگی پذیرش رخدادهای تلخ را نداشته اند، نمی توانند شراط را تحمل کرده و شکست بزرگی را از نظر روحی متحمل خواهند شد که در اغلب موارد منجر اختلالات روانی در آن ها می شود.
3- نگرانی در مورد خطراتی که احتمال کمی برای بروز آن ها وجود دارد، منجر به نادیده گرفتن خطراتی می شود که بسیار محتمل هستند
3- نگرانی در مورد خطراتی که احتمال کمی برای بروز آن ها وجود دارد، منجر به نادیده گرفتن خطراتی می شود که بسیار محتمل هستنداینکه انسان همیشه پیش بین خطرات را کرده و بعد تصمیم به کاری بگیرید، بسیار عاقلانه و سنجیده است. اما انسان ها در این زمینه دو دسته هستند. برخز افراد بسیار بدبین بوده و همیشه برای هر موضوعی، تمامی اتفاقات بد را در نظر می گیرند و وقتی برای هر کدام راه حلی پیدا شد، تصمیم را نهایی خواهند کرد. گروه دیگر، خطرات را قربانی یکدیگر می کنند. اما این به چه معنا است؟
فرض کنیم که سوار ماشین شده اید اما راننده از کمربند ایمنی استفاده نمی کند. وقتی از او علت را جویا می شوید، می گوید می ترسد تصادف کند، ماشین واژگون شود، کمربند قفل شده و نتواند آن را باز کند. به همین دلیل از همان ابتدا قید بستن کمربند را می زند. این خطر به ندرت رخ می دهد اما آمار نشان می دهد که روزانه در کشور شاهد تصادفات زیادی هستیم که سرنشینان به دلیل نبستن کمربند، جان خود را از دست داده اند. اکنون متوجه شدید که مرگ ناشی از نبستن کمربند، بسیار محتمل تر از حالت اول است اما برخی افراد، به مخاطرات کم محتمل اهمیت می دهند.
4- از تغییر استقبال نمی کنند
انسان همواره باید خود را متناسب با شرایط جدید وفق دهد. زندگی کردن در گذشته و براساس باورهای پوسیده و کهنه قدیمی که اکنون تقریبا در جامعه کمرنگ شده اند، زندگی را نه تنها برای خودتان بلکه برای اطرافیان نیز سخت خواهد کرد. با گذر زمان، تغییرات در فرهنگ و شرایط زندگی رخ می دهد که ما باید باورهای خود را براساس آن ها به گونه ای تغییر دهیم که هم پایبندی به این باورهای درست حفظ شده و به روز رسانی شوند. افرادی که دچار سوگیری ذهنی هستند، از تغییر استقبال نکرده و دوست دارند همان باورهای قبلی خود را حفظ کنند.
درمان سوگیری ذهنی در کلینیک رویا
درمان سوگیری ذهنی در کلینیک رویاهمانگونه که متوجه شدید زندگی کردن با کسی که سوگیری ذهنی دارد واقعا سخت است. اما با چند جلسه مشاوره درمانی می توان این مشکل را رفع نمود. قطعا سخت است به چنین فردی بفهمانیم که اشتباه می کنی اما به جای نگرانی، این کار را به متخصصین ما در کلینیک روانشناسی در غرب تهران (کلینیک رویا در اکباتان) بسپارید.
ما می دانیم چگونه عمل کنیم که سوگیری ذهنی در او از بین رفته و از نظر رفتاری و ذهنی به یک فرد نرمال تبدیل شود. البته در ابتدا می توانید این مشکل را به صورت آنلاین یا غیر حضوری با مشاورین ما در میان بگذارید تا شما را راهنمایی کنند که در الوین قدم چگونه با این فرد برخورد کنید.