افسردگی در دوران بارداری یکی از مهم ترین چالش هایی است که هر زن بارداری ممکن است با آن روبه رو باشد. داشتن شناخت کافی در مورد ویژگی های جسمانی و روانی در این دوران در پیشگیری و حتی درمان این وضعیت به خانم های باردار می تواند کمک زیادی داشته باشد.
افسردگی یک بیماری روانی گسترده است. زنان باردار به دلیل افزایش استرس، تغییرات سلامت جسمی، تغییرات شیمیایی در بدن و سایر عوامل در معرض خطر ابتلا به افسردگی هستند. در حالی که تخمین ها متفاوت است، یک تحلیل جامع در سال 2016 نشان می دهد که بین 7٪ تا 20٪ از زنان باردار در سراسر جهان دارای افسردگی هستند. نرخ واقعی می تواند بالاتر باشد، زیرا ممکن است برخی از خانم ها تمایلی به درخواست کمک نداشته باشند.
افسردگی در دوران بارداری می تواند اثرات عاطفی، سلامتی، رابطه ای و مالی داشته باشد. برخی افراد این وضعیت را افسردگی قبل از تولد می دانند. با این حال، انجمن روانپزشکی آمریکا دیگر از این اصطلاح استفاده نمی کند. درعوض، آنها از اصطلاح اختلال افسردگی عمده با شروع پیرامونی استفاده می کنند.
فراز و نشیب های دوران بارداری
دوران بارداری فراز و نشیب ها و استرس های خاص خودش را دارد. یک زن باردار در اکثر مواقع تنها به سلامت نوزاد خود فکر می کند و شاید آن قدر ها که لازم است به حالات روحی و خلقی خود اهمیت ندهد و آن را به نوسانات هورمونی معمول در دوره بارداری نسبت دهد، اما خانم های باردار باید بدانند که احتمال ابتلا به افسردگی در دوره بارداری نیز وجود دارد. در واقع علی رغم هشدار ها و آگاهی هایی که امروزه در مورد افسردگی پس از زایمان داده می شود، افسردگی در دوره بارداری از آن هم شایع‌تر است. از هر ۱۰ زن حداقل ۱ نفر در دوران بارداری دچار افسردگی می شود. توجه داشته باشید که درمان نشدن افسردگی در این دوران می تواند به شدت بر توانایی مادر در رابطه با مراقبت از خود و نوزاد درحالِ رشدش تأثیر منفی بگذارد.
بارداری قرار است یکی از شاد ترین دوره های زندگی یک زن باشد، اما برای بسیاری از خانم ها زمان سر درگمی، ترس، استرس و حتی افسردگی است. افسردگی در دوران بارداری قابل درمان است. در این مقاله با علائم افسردگی در دوران بارداری و همچنین گزینه های درمانی و اینکه چه موقع به پزشک مراجعه کنید، بیشتر آشنا می شوید.
علائم و نشانه های افسردگی در دوران بارداری
- فرد مبتلا به افسردگی در دوران بارداری ممکن است احساس انزوا و عزت نفس پایین داشته باشد. طبیعی است که ترکیبی از احساسات را در دوران بارداری و در مورد بارداری احساس کنید. در حالی که ممکن است فرد مبتلا به افسردگی احساس غم کند، غم و اندوه فقط یکی از بسیاری از علائم افسردگی است.
برخی از علائم دیگر عبارتند از:
- احساس جدید یا بدتر شدن بی فایده بودن یا ناامیدی
- از فعالیت هایی که زمانی سرگرم کننده یا دارای تاثیر پرمعنا بودن برای فرد است، لذت نمی برد
- دوری از دوستان، خانواده، مدرسه، محل کار یا سرگرمی های دیگر
- علائم جدید سلامت جسمی، مانند سردرد یا درد معده
- احساس هیجان از بارداری یا ارتباط با کودک بعد از زایمان احساس مشکل می کند
- احساس انزوا و عزت نفس پایین
- مشکل خواب
- خیلی زیاد خوابیدن
- تغییر در عادات غذا خوردن، مانند خوردن کم یا بیش از حد معمول غذا
- فکر کردن به مرگ یا خودکشی
- گریه مکرر
- خشم غیر قابل توضیح
- استرس در روابط
- داشتن مشکل در پیروی از توصیه های بهداشتی قبل از تولد به دلیل احساس ناتوانی یا ناامیدی
آیا افسردگی در دوران بارداری می‌تواند به کودک آسیب برساند؟
افسردگی درمان نشده می تواند ریسک های بالقوه خطرناکی برای مادر و کودک به دنبال داشته باشد. افسردگی درمان نشده می تواند به تغذیه نامناسب، مصرف الکل، سیگار کشیدن و خودکشی منجر شود و این ها ممکن است باعث زایمان زودرس، تولد نوزاد کم وزن و مشکلات رشدی شوند. اغلب اوقات، زن افسرده قدرت یا میل کافی برای مراقبت مناسب از خود یا کودک درحال رشدش را ندارد.
نوزادان متولد شده از مادران افسرده در مقایسه با آن هایی که از زنان معمولی متولد می شوند، فعالیت کمتری دارند، توجه کمتری از خود نشان دهند و مضطرب تر به‌نظر برسند. به همین دلیل کمک‌گرفتن به‌شکل صحیح برای مادر و کودک ضروری است.
درمان افسردگی در دوران بارداری
بسیاری از افراد دریافتند که برای رهایی از علائم افسردگی در دوران بارداری باید چندین درمان یا ترکیبی از درمان ها را امتحان کنند. برخی از گزینه های درمانی که ممکن است مؤثر باشد شامل موارد زیر است:
- داروهای ضد افسردگی برای مدیریت تغییرات شیمیایی در مغز که باعث افسردگی می شود
- درمان برای کمک به زن باردار از طریق احساسات و صحبت کردن، و مهارت های مقابله و شناسایی پشتیبانی از چالش های بارداری را نشان می دهد
- حمایت از طرف دوستان و خانواده
- مشاوره خانواده یا روابط برای کمک به افراد در انتظار صحبت در مورد احساسات خود و مدیریت چالش های بزرگ کردن فرزند
- تغییرات در شیوه زندگی، مانند انجام ورزش بیشتر، تا زمانی که در دوران بی خطر بارداری باشد
- گروه های پشتیبانی از والدین انتظاردرمان برای هر شرایط پزشکی
آیا استفاده از داروهای ضد افسردگی در دوران بارداری بی ضرر است؟
تعداد معدودی از مطالعات، استفاده از داروهای ضد افسردگی در دوران بارداری را با افزایش خطر ناتوانی مادرزادی پیوند داده است. همچنین برخی از مطالعات احتمال افزایش زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد را در صورت مصرف این داروها نشان داده اند. با این حال، بسیاری از مطالعات کنترل عوامل دیگری که ممکن است این نتایج را توضیح دهد، مانند وضعیت بدتر در زنان مبتلا به افسردگی یا تأثیرات افسردگی در بارداری، کنترل نشده است. علاوه بر این، برخی از تحقیقات متناقض و غیرقابل نتیجه است. عوارض جانبی در میان مطالعات سازگار نیست.
خطرات ناشی از افسردگی درمان نشده از خطرات احتمالی داروهای ضد افسردگی بالاتر است. تحقیقات نشان داده است که 60-70٪ از زنانی که در دوران بارداری از مصرف داروهای ضد افسردگی دست بر می دارند، علائم افسردگی را تجربه می کنند.
کالج آمریکایی زایمان و زنان، توصیه می کنند که خطر عوارض جانبی مصرف داروهای ضدافسردگی در دوران بارداری کم می باشد. به گفته آنها، این خطر در هفته های اولیه حاملگی – در هفته های 3 تا 8 – بیشتر است. داروهای ضد افسردگی تنها گزینه درمانی برای افسردگی در دوران بارداری نیست. روش درمانی، تغییر در شیوه زندگی، حمایت از دوستان و خانواده و حتی مشاوره خانواده یا زوجین نیز گزینه های خوبی هستند. بیشتر افراد از ترکیبی از درمان ها استفاده می کنند. برخی از زنان باردار قبل از انتخاب داروهای ضد افسردگی، ترجیح می دهند سایر روش های درمانی را امتحان کنند. این استراتژی ممکن است برای برخی افراد کار کند، اما سایر افراد نه.
راهکار هایی برای گذراندن یک بارداری سالم
وقتی دچار افسردگی هستید، مقابله با تغییرات فیزیکی، هورمونی و عاطفی بارداری سخت تر است، بنابراین دنبال کردن یک برنامه درمانی با مشاور، مصرف دارو یا ترکیبی از هر دو، بهترین راه برای داشتن یک بارداری سالم و سپری کردن دوران بارداری در صورت ابتلا به افسردگی دوران بارداری است. اما اگر فقط نوسانات خلقی دارید، برخی راهکار ها برای داشتن سلامت روحی در بارداری شامل موارد زیر است:
- سعی نکنید که با سختی های بارداری یا نوسانات خلقی خود به تنهایی مقابله کنید.
- مراقبت از خود را در بالای فهرست کار های ضروری خود قرار دهید.
- در برابر وسوسۀ انجام همۀ کارهای خانه مقاومت کنید.
- به پیاده روی در اطراف خانه بروید.
- برای انجام سایر کار هایی که دوست دارید، وقت بگذارید.
- همسرتان یا کسی را که با او احساس نزدیکی می کنید در بارداری سهیم کنید.
- برای تقویت رابطۀ خود با همسرتان زمان بگذارید.
- خوب غذا بخورید و بیشتر با رژیم غذایی سالم دوران بارداری آشنا شوید.
- فعالیت های بیش از حد توان و کارهای غیر ضروری را در دوران بارداری قطع کنید.
- از قرار گرفتن در موقعیت‌های استرس‌زا خودداری کنید.
- نوشیدن چای، قهوه یا نوشابه را که مانع خواب راحت است، کم کنید.
- در مورد ورزش در دوران بارداری، داشتن تناسب اندام و سلامت بارداری مطالعه کنید.
افسردگی پس از زایمان
اغلب زنانی که دچار افسردگی پس از زایمان می شوند، اولین بار در دوران بارداری متوجه علائم افسردگی شده اند و علائم و درمان افسردگی پس از زایمان با افسردگی دوران بارداری یکی است. افسردگی پس از زایمان را با گرفتگی خلق پس از زایمان که پس از یک یا دو هفته برطرف می شود، اشتباه نگیرید. همانند افسردگی قبل از بارداری یا دوران بارداری، افسردگی پس از زایمان احتمالاً ناشی از ترکیبی از عوامل هورمونی، محیطی و ژنتیکی است. داشتن افسردگی یا اضطراب در دوران بارداری معمولاً مهم ترین احتمال برای پیش‌بینی افسردگی پس از زایمان است.
پس یادتان باشد که برای درمان زودتر و برطرف کردن مشکل افسردگی بارداری و افسردگی پس از زایمان، مراجعه به پزشک لازم و ضروری است. مراجعه به یک مشاور یا مصرف دارو نیز به این معنا نیست که شما ضعیف هستید، بلکه به این معناست که شما می خواهید کاری را که ضروری است برای سلامت و ایمنی خود و کودکتان انجام دهید و این کار قدرت و نیروی زیادی می خواهد و نشانۀ قوی و منطقی بودن شماست.