دیسکینزی دیررس (TD) یک اختلال حرکتی است که باعث علائم حرکات غیرقابل کنترل صورت، مانند حرکات تکراری زبان، حرکات جویدن یا مکیدن و چهره سازی غیر ارادی می شود. همچنین ممکن است شامل حرکات اندامی یا تنه نیز باشد. دیسکینزی دیررس ناشی از استفاده طولانی مدت از داروهای اعصاب و همچنین داروهای دیگری است که حساسیت مغز را به انتقال دهنده عصبی دوپامین افزایش می دهد. داروهای نورولپتیک داروهای ضد روان پریشی هستند که برای درمان روان پریشی در اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و سایر انواع اختلالات روان پریشی استفاده می شوند. اتحاد ملی سلامت روان نشان می دهد که حدود 25 درصد از افرادی که این داروها را مصرف می کنند به دیسکینزی دیررس مبتلا می شوند.
علائم دیسکینزی دیررس
دیسکینزی دیررس باعث حرکات و تیک های تکراری، غیرارادی و بی هدف می شود. این حرکات اغلب در صورت رخ می دهد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- حرکات جویدن یا مکیدن
- گریم کردن (چهره کردن)
- لب کوبنده
- جمع کردن یا جمع کردن لب ها
- پلک زدن سریع چشم
- برآمدگی زبان
- حرکات زبان کرم مانند
افراد مبتلا ممکن است حرکات کنترل نشده ای را در بازوها، پاها و تنه تجربه کنند، از جمله ضربه زدن به انگشتان پا، تکان دادن باسن، و حرکات غیرقابل کنترل انگشتان که به نظر می رسد فرد در حال نواختن یک گیتار یا پیانو نامرئی است.
تشخیص
تشخیص این بیماری ممکن است دشوار باشد. در حالی که این یک عارضه جانبی برخی داروها است، علائم تا زمانی که دارو برای ماه‌ها یا سال‌ها مصرف نشده است ظاهر نمی‌شوند و گاهی اوقات ممکن است برای اولین بار پس از قطع درمان ظاهر شوند. پزشک شما ممکن است آزمایش‌های اضافی از جمله آزمایش خون و اسکن مغز را انجام دهد تا علل دیگر را رد کند. اگر داروهای اعصاب مصرف می کنید، پزشک باید سالانه از نظر دیسکینزی دیررس غربالگری کند. معاینه فیزیکی استاندارد برای این کار از مقیاس حرکت غیر ارادی غیرطبیعی (AIMS) برای تشخیص و ارزیابی حرکات غیر طبیعی استفاده می کند.
علل بروز دیسکینزی دیررس
یک عارضه جانبی بسیار جدی داروهای ضد روان پریشی است که عمدتاً به دلیل استفاده از داروهای آنتی سایکوتیک معمولی است. اگرچه احتمال کمتری دارد، اما آنتی سایکوتیک های جدیدتر و غیر معمول نیز ممکن است باعث این اختلال شوند داروهایی که می توانند باعث دیسکینزی دیررس شوند عبارتند از:
- کلرپرومازین
- هالوپریدول
- تیوریدازین
عارضه جانبی
همچنین ممکن است به عنوان یک عارضه جانبی با برخی از داروهای ضد صرع، داروهای ضد افسردگی، ضد استفراغ و آنتی کولینرژیک ها رخ دهد. یک نظریه در مورد علت دیسکینزی دیررس (TD) این است که با گذشت زمان، دوباره دوپامین را مسدود می کند. گیرنده‌های روی سلول‌های عصبی می‌توانند باعث شوند مغز با ایجاد گیرنده‌های دوپامین بیشتر و حساس‌تر کردن آنها جبران کند، که می‌تواند منجر به دیسکینزی دیررس شود.
اکثر موارد دیسکینزی دیررس به دلیل استفاده از داروهای ضد روان پریشی (نورولپتیک ها) است، اما دسته بندی های دیگر از داروها مانند برخی داروهای ضد تهوع و سایر داروهای روانپزشکی با ایجاد دیسکینزی دیررس مرتبط هستند.
عوامل خطر
هرکسی که برای مدت طولانی داروهای اعصاب مصرف کرده باشد ممکن است به دیسکینزی دیررس مبتلا شود، اما برخی از افراد در معرض خطر بیشتری قرار دارند، از جمله:
- زنان
- افراد بالای 55 سال
- مبتلا به دیابت
- مبتلا به اختلالات خلقی
- افراد مبتلا به سایر بیماری های عصبی
داروها و درمان دیسکینزی دیررس
اگر دیسکینزی دیررس برای شما تشخیص داده شده است، کاهش دوز یا قطع داروهایی که باعث این بیماری می شود ممکن است مشکلات شما را حل کند. با این حال، این رویکرد همچنین می تواند باعث بدتر شدن علائم شود اگر علائم بدتر شوند، ممکن است در نهایت از بین بروند، یا ممکن است به طور نامحدود ادامه پیدا کنند. برای بهترین نتیجه، مهم است که هر چه زودتر تشخیص داده شود و درباره درمان صحبت شود.
داروها
تعدادی از داروها برای کنترل علائم این بیماری استفاده شده است از جمله:
Austedo (دوترابنازین):
Austedo که مورد تایید FDA برای درمان بیماری کره مرتبط با بیماری هانتینگتون است، ممکن است علائم را کاهش دهد. یک کارآزمایی بالینی منتشر شده در Neurology در سال 2017 نشان داد که Austedo به طور قابل توجهی امتیازات AIMS را در بیماران مبتلا به دیسکینزی در مقایسه با دارونما کاهش می دهد.
بوتاکس (سم بوتولینوم):
یک مطالعه کوچک نشان داد که بوتاکس می تواند برای منجمد کردن عضلات صورت برای کاهش حرکات و کاهش درد استفاده شود.
کلوزاریل (کلوزاپین):
در حالی که این دارو در دسته داروهایی است که می تواند باعث دیسکینزی دیررس شود، ممکن است به درمان آن نیز کمک کند. بر اساس یک متاآنالیز در سال 2018 که در مجله روانپزشکی بالینی منتشر شد، نشان داده شد که تعویض بیماران از داروهای موجود به کلوزاریل باعث کاهش و تسکین علائم دیررس می شود.
Ingrezza (والبنازین):
تنها دارویی که تنها برای درمان دیسکینزی دیررس تایید شده است، نشان داده شده است که Ingrezza علائم دیسکینزی دیررس را در مقایسه با دارونما بهبود می بخشد. یک مطالعه در سال 2017 منتشر شده در مجله آمریکایی روانپزشکی نشان داد که درمان با اینگرزا به طور قابل توجهی امتیازات AIMS را کاهش می دهد.
کلونوپین (کلونازپام):
بنزودیازپین هایی مانند کلونوپین ممکن است برای درمان دیسکینزی دیررس تجویز شود. بر اساس یک تجزیه و تحلیل در سال 2018 که در پایگاه داده‌های مرورهای سیستماتیک کاکرین منتشر شده است، تحقیقات محدودی وجود دارد که ثابت می‌کند این یک استراتژی درمانی مؤثر است.
سایر درمان ها
برای کسانی که علائم شدید دارند، تحریک عمیق مغز نیز ممکن است امتحان شود. بیشتر در مورد بیماری پارکینسون استفاده می شود، تحریک عمیق مغز شامل کاشت الکترودها در نواحی خاصی از مغز برای تولید تحریک الکتریکی است که تکانه های غیر طبیعی را تنظیم می کند. محققان در حال مطالعه راه های جدیدی برای درمان دیسکینزی دیررس هستند که ممکن است شامل آنتی اکسیدان هایی مانند ویتامین E، روغن سبوس برنج قرمز و کورکومین باشد.
همیشه سوابق دقیقی از داروهایی که مصرف می‌کنید، از جمله زمانی که آنها را شروع می‌کنید، دوز مصرفی و هرگونه تغییر دوز نگهداری کنید. اگر شروع به تجربه هر یک از علائم ذکر شده در بالا کردید، با پزشک خود صحبت کنید و سابقه نسخه خود را با او در میان بگذارید. در حالی که پزشک تجویز کننده شما باید تاریخچه داروی شما را داشته باشد، ممکن است آن را به شکل فشرده نداشته باشد یا در صورت نیاز به کمک عجله، نتوانید به آن پزشک خاص مراجعه کنید. همچنین ممکن است روانپزشک شما علائم دیسکینزی دیررس را قبل از اینکه متوجه شوید متوجه آنها شود.
خیلی مفید بود این مقاله که خوندم ممنونم
بسیار عالی بود ممنون