شاید تا به حال این اتفاق برای شما نیز رخ داده باشد که برای چند دقیقه تا چند ساعت در جای دربسته حبس شده اید. به خوبی درک کرده اید که چنین تجربه ای چه اندازه ترسناک است. این ترس زمانی بیشتر می شود که محیط، تنگ و تاریک باشد. البته این حالت روحی طبیعی است اما در برخی از افراد، ترس از مکان های بسته به حدی زیاد می شود که غیر قابل کنترل شده و عواقبی همانند افزایش ضربه قلب، افزایش تنفس و… را به دنبال خواهد داشت. در این صورت چنین فردی به اختلال کلاستروفوبیا یا ترس از مکان های بسته مبتلا شده است. این اختلال نیز همانند سایر مشکلات روانی به راحتی قابل درمان خواهد بود منوط بر اینکه در اولین فرصت به روانشناس مراجعه نمایید.
منظور از کلاستروفوبیا چیست؟
در ابتدا یک تعریف دقیق و علمی از اختلال کلاستروفوبیا یا ترس از مکان های بسته داشته باشیم. زمانی که در مکان بسته قرار می گیرید، یک ترس بسیار افراطی و غیر منطقی به سراغتان می آید که مدام شدت پیدا می کند. چنین افرادی برای رفتن به آسانسور، تونل، اتاق پرو، دستگاه ام آر آی و…. ترس وحشتناکی به سراغشان می آید به گونه ای که ترجیح می دهند از پله ها بالا رفته و یا حتی اگ از نظر بیماری در وضعیت بدی به سر ببرند، به هیچ عنوان زیر بار ام آر آی نمی رود. مشخصه بارز این اختلال، استرسی است که فرد در چنین مکان ها پیدا می کند. متخصصین علم روانشناسی معتقد هستند این ترس، سه بعد دارد که در نهایت باعث می شود فرد از حضور در مکان های بسته، خودداری نماید:
1- بعد شناختی
این بعد، به طرز فکر فرد نسبت به مکان های بسته برمی گردد. برای مثال در ذهن خود به این فکر می کند که هر لحظه ممکن است در این مکان گیر افتاده و به دلیل کمبود اکسیژن، بمیرد. این افکار منفی به مرور زمان به یک باور تبدیل می شوند.
2- بعد هیجانی
فرد در مکان های بسته به جای اینکه آرامش خود را حفظ کند تا دیگرا نبه کمک او بیایند، هیجان زده شده و دچار اضطراب غیر قابل کنترل می گردد.
3- بعد جسمانی
در این حالت، علائمی شبیه به تعرق شدید، افزایش ضربان قلب، لرزش دست و پا و… مشاهده می شود که نشانه های جسمی است.
نشانه های ترس از مکان های بسته یا اختلال کلاستروفوبیا
نشانه های ترس از مکان های بسته یا اختلال کلاستروفوبیاهمانگونه که گفته شد، ترس یک فرآیند طبیعی است اما اگر زیاد شود، تبدیل به اختلال خواهد شد. بنابراین لازم است بدانیم که اختلال کلاستروفوبیا چه علائمی دارد. در این صورت به محض دیدن چند نشانه، متوجه خواهید شد که سریعا باید مشکل را با متخصص در میان بگذارید:
1- کافی است در یک مکان بسته قرار گیرد تا شاهد افزایش اضطراب و استرس در وجود او باشید. هیچ دلیل منطقی پشت این استرس وجود ندارد.
2- علائم اختلال کلاستروفوبیا با علائم جسمی همانند افزایش ضربان قلب، افزایش تعداد تنفس، لرزش دست و پا و…. همراه خواهد بود.
3- حتی اگر به ان ها بگویید که این ترس بی مورد بوده و سریعا از این مکان بدون مشکل خارج خواهد شد، باز هم قبول نکرد و تقلی می کند.
4- همیشه از رفتن به مکان های بسته همانند آسانسور، تله کابین و… خودداری می کند.
5- لازم به ذکر است که این علائم، برای مدت طولانی و حداقل 6 ماه با فرد همراه هستند.
دلایل ترس از مکان های بسته یا اختلال کلاستروفوبیا
دلایل ترس از مکان های بسته یا اختلال کلاستروفوبیابه طور کلی متخصصین معتقد هستند چند عامل در بروز این اختلال نقش دارد:
1- اولین و مهمترین دلیل اختلال کلاستروفوبیا، استرس و اضطراب است. در صورتی که مقالات سایت را با دقت مطالعه کرده باشید متوجه شده اید که مهمترین اختلال زمینه ساز برای سایر ناهنجاری های روانی، استرس است. به همین دلیل است که توصیه می شود اگر فردی استرسی هستید حتما باید در اولین فرصت این مشکل را حل کنید.
2- کسانی که سابقه حبس شدن در حمام، انباری و یا جای تنگ و تاریک را در کودکی داشته اند، به اختلال کلاستروفوبیا دچار خواهند شد. والدین دقت داشته باشند که کوچکترین خطا در تربیت و نحوه رفتار با کودک، عواقب بدی را به دنبال خواهد داشت.
3- البته تحقیقات نشان می دهد که ژنتیک نیز زمینه ساز اختلال ترس از مکان های بسته نیز خواهد بود. آمیگدال قسمتی از مغز است که مسئول پردازش احساسات افراد است. لذا افرادی که آمیگدال کوچک دارند، بیشتر از دیگران مستعد اختلال کلاستروفوبیا خواهند بود.
درمان ترس از مکان های بسته یا اختلال کلاستروفوبیا تحت نظر کلینیک رویا
درمان ترس از مکان های بسته یا اختلال کلاستروفوبیا تحت نظر کلینیک رویامتاسفانه این اختلال نه تنها زندگی فرد بلکه زندگی افراد خانواده و نزدیکان را تحت تاثیر قرار می دهد. تصور کنیم که قرار است با خانواده به گردش رفته و سوار تله کابین شوید. اکنون تمامی اعضای خانواده باید به دلیل ترس شما، از این کار صرف نظر کنند و از سویی دیگر ممکن است استرس شما در آن لحظه زیاد شده و همه چیز با بهم بریزد. در نتیجه پیشنهاد می کنیم قبل از اینکه این اختلال ریشه دار شود، درمان ار تحت نظر متخصص شروع نمایید.
برای این منظور می توانید از مشاورین ما در کلینیک روانشناسی در غرب تهران (کلینیک رویا در اکباتان) کمک بگیرید. ما خدمات مشاوره انلاین و غیر حضوری را برای شما عزیزان در نظر گرفته ایم. عزیزان دقت داشته باشید که باید دوره درمانی را به طور کامل طی کنید و اگر در میانه راه پشیمان شوید، نه تنها درمان تاثیرگذار نبوده بلکه شرایط را برای شما بدتر خواهد کرد:
1- در ابتدا لازم است از طریق شناخت درمانی، علت ترش از مکان بسته کشف می شود چون لازم است این مشکل به صورت ریشه ای درمان گردد.
2- حساسیت زدایی منظم از دیگر روش های درمانی است که درا دامه اعمال می شود. لازم به ذکر است که درمان به صورت ترکیبی انجام گرفته و تنها مبتنی بر یک روش نخواهد بود. این روش همان مواجه درمانی خواهد بود. شما باید با چنین شرایطی مواجه شوید تا به تدریج ترس از بین برود.
3- لازم است در مواردی، دارو درمانی نیز انجام شود و این کار تحت نظر متخصص روانپزشک انجام می گیرد.